Ману андешаҳоям

Ёдаш ба хайр бод, он ишқи кўдакӣ…

Рўзҳои хеле тиллоӣ ёдат ҳаст? Рўзи тарс азҳамҷудоӣ ёдат ҳаст? Шаби чидани ситора ёдат ҳаст? Шеърҳои китоби дарсӣ ёдат ҳаст? Ёдат ҳаст, гуфтӣ метарсӣ, ёдат ҳаст? Дастамон ба дасти ҳам буд, ёдат ҳаст? Ғуссаҳомон ками кам буд, ёдат ҳаст? Чашми нозат моли ман буд, ёдат ҳаст? Дидани ман қатаған буд, ёдат ҳаст? Рўзгори қаҳру оштӣ ёдат ҳаст? Ҳеч касе ҷуз ман надоштӣ, ёдат ҳаст? Рўъёҳои осмонӣ ёдат ҳаст? Қавл додӣ пешам бимонӣ, ёдат ҳаст? Рўзҳои бе ғаму ғусса ёдат ҳаст? Бубинам аввали қисса ёдат ҳаст? Дасти гарме дар зимистон ёдат ҳаст? Шонаи ман зери борон ёдат ҳаст?…
Кӣ ба ин зебоӣ метавонад, гузаштаи як писараки ошиқеро мисли ман ба риштаи сухан кашад? Шеъре ба ин зебоӣ дар ин мавзўъ нашунидаам. Гўяндаи ин шеър (ровиро дар назар дорам, аммо намедонам, ки он моли кист) Марям Ҳайдарзода аст, ки бо оҳангу нафосат ва тарзу баёни тасхиркунанда онро то ба гўши шунаванда мерасонад.
Дигар чизе аз ин зиёдтар наметавон гуфт. Барои он, ки худ қазоват кунед, порчае аз он дар ин сайт ҷо мекунам. Мутаассифона, наметавонам, ки онро ба пуррагӣ пешкаши Шумо гардонам, чун сайт чунин иҷозатро намедиҳад. Барои шунидани ин шеър ин ҷоро clik кунед.

Чойхонаи Панҷрўд, ки чанд сол пеш серодам буд…

Абдураҳмони Мустаҷир ном нависандае бо ҳамроҳии аскари Урусия, ки соли 1870 ба бо болооби Зарафшон экспедитсияи ҳарбӣ ташкил намуда буданд, ба сарзамини мо сафар кардааст ва маҳсули ин дидаҳояшро дар китоби «Рўзномаи сафари Искандаркўл» тасвир намудааст. Вай дар бораи Панҷрўд чунин менависад:
«Баъд аз он тангӣ гузашта будем, ки як қишлоқи калоне намудор шуд. Ба он қишлоқ рафта, дар як чорбоғе фуромада, шаб хоб карда, пагоҳирўз хеста, дидем, ки бисёр ҷои васеи файзосор ва чаҳорбоғи бисёр дорад. Зардолу ва себ ва олуча ва чормағз ва зироати бисёре дорад, мисли гандум ва ҷав ва зағир ва боқило ва арзан ва қуноқ. Панҷ санги осиёб ва се масҷид доштааст. Мардуми он қишлоқ миқдори сад хонавор. Ва ҷои ободе будааст. Ба он ҷой ҳам оташ заданд. Ва он қишлоқро Панҷрўд мегўянд, аз он сабаб, ки сари ҷўй аз панҷ ҷо будааст».
Ин тасвири Мустаҷир то ҳол боқӣ мондааст, чун Панҷрўд ҳоло ҳам макони файзосор ва чорбоғҳои зиёде дорад. Ҳар хонадори ин мулк соҳиби боғу роғ аст, ки бисёр ҷои бофароғат ва зебост. Боғҳо аз Зардолу, себ, нок, олуча, чормағз ва дигар дарахтони мевадиҳанда иборатанд ва дар кўҳҳо дарахтони худрўи хасакии себу писта ва зирку ҳулўлу вағнич зиёданд. То солҳои наздик тамоми аҳолии Панҷрўд рисқашонро аз боғдорӣ медиданд, чун себу ноки аълояшон дар бозорҳои Туркманистону Ўзбекистон баҳо надошт. Баъд ҷумҳуриҳо мухтор шуданду роҳҳо баста ва мева хўроки чорво шуд. Баъзе аз боғҳоро буриданд ва дар пайи он гандум киштанд. Баъзе аз боғҳои дигарро Шўравӣ иҷозат намедод, ки равнақ ёбанд, чунки дар ин заминҳо тамоку кишт мешуд ва маҳсулоти «стратегӣ» ба ҳисоб мерафт. Ҳоло дар ҳеҷ куҷои Панҷрўд тамоку кишт намекунанд, зеро ба он талабот нест.
Барои хондани давоми мавзўъ ин ҷоро пахш кунед

Ин духтар барои муҳаббат даст ба куштор задааст

Салом дўстони ман!
Агар гўям, ки вақти холӣ камтар дорам ва наметавонам, зуд-зуд ба ин саҳифа навгониҳо ворид кунам, хато хоҳад буд, зеро ҳамин чанд вақти охир тамоман бекорам ва дарк кардам, ки бекорӣ ба кас мисли беморие мечаспидааст. Чандин гуфтаниҳо дорам, аммо ҳавсала ва рағбатам нест. Чаро бояд дурўғ гўям, вақте ҳамин хел ҳаст? Аслан мушкилӣ на танҳо дар ин аст, балки дар пайвастшавӣ ба Интернет ҳам мебошад. Дар ин чанд вақти охир пайваст шудан ба шабакаи Интернет басо мушкил шудааст. Дар ҳамин лаҳзаҳое, ки ин сатрҳоро менавиштам, алоқаи ман бо инет тамоман канда шуд ва ман маҷбўр шудам, ки аз хизмати Microsoft Word истифода кунам.
Мехостам, ки ин пурсиши навбатиро низ ҷамъбаст кунам, чун чанде аз дўстонам ба ман занг задаву аз ҷавоби дурусти ин пурсиш савол мекарданд. Аввал биёед маълум кунем, ки мавзўи пурсиши мо дар бораи муҳаббат буд, ё куштор. Матни пурсишро ман то тавонистам кўтоҳ кардам, то дар саҳифа ғунҷад. Пурсиш ин буд: Духтаре дар ҷанозаи модараш ҷавонеро дид, ки барояш писанд омад. Духтар шабу рўз дар фикри ин ҷавон шуд ва оқибат рўзе хоҳарашро кушт. Чаро духтар даст ба ин амал зад? Барои маълум кардани мавзўи пурсиш бояд ҷавобҳои пешниҳодшударо низ аз назар гузаронем:
1.Мехост бори дигар ўро бинад.
2.Вай маъшуқи хоҳараш буд.
3.Духтар девона шуд.
4.Намедонам.
Чун дар ҷавобҳо дар бораи куштор аслан сухане нест, пас дилпурона метавон мавзўи ин пурсишро муҳаббат гуфт.
Ҳамин тариқ, биёед бинем, ки ба ин муҳаббатпурсиши мо чанд нафар чӣ ҷавоб доданд. Дар ин пусиш ҳамагӣ 17 нафар ширкат карданд, ки ман ба ин нафарон миннатдорӣ баён мекунам. Ба онҳое, ки бо кадом сабабу баҳонае нахостанд ба ин пурсиш ҷавоб гўянд, гуфтаниям, ки дилпур бошед, ҳамааш аз ҳамин хурдтарин саволу пурсишҳо сар мешавад.
Ба пурсиш 10 нафар (59%) ҷавоби «Мехост бори дигар ўро бинад», додаанд. Ҳамаи ин нафаронро табрик мегўем, чун ҷавобашон дуруст аст. Аммо ман ба ҳамаи онҳо ҳамдардии худро мерасонам, зеро мувофиқи тадқиқоти мутахассисон ва рўҳшиносон ин нафароне, ки чунин ҷавоб доданд, маризии рўҳӣ доранд ва бояд аз назари духтури рўҳшинос гузаранд. Ин ба он маъное нест, ки онҳо рўҳан беморанд, балки бо истилоҳ онҳо «психопат»-анд. Ин тоифа низ, агар дар ҷои ин духтар бошанд, барои ҳалли мушкилиашон метавонанд, ки даст ба куштор зананд. Пас, онҳо «психопат» ҳастанд.
Онҳое, ки «Вай маъшуқи хоҳараш буд» (5 нафар, 29%,) ҷавоб доданд, гумон карданд, ки мантиқан ҷавобашон дуруст аст. Яъне, духтар барои ба даст овардани ин ҷавон, ки маъшуқи хоҳараш буд, даст ба куштор зад. Ҷавобдиҳандагон аз мантиқ кор гирифтаанд ва наметавон, ки онҳоро «бемор» гуфт, вале ба ҳар ҳол ҷавобашон нодуруст аст.
Ба «Намедонам» (12%, 2 Votes) гуфтаҳо ҳеч чиз гуфтан намехоҳам, чун намедонам чӣ гўям.
Ҳеч кас ҷавоби «Духтар девона шуд» (0%, 0 Votes)-ро интихоб накард, пас маълум мешавад, ки ин пурсиш аз муҳаббат дур аст. Чун ҷунун нишонаи муҳаббат аст. Аз ҷавобҳо маълум шуд, ки пурсиш ба куштор наздиктар аст, аз он, ки ба муҳаббат.

Вазъи нақлиёти пойтахт дар ин чанд рўзи охир, ки донишҷўён ба мактабҳо баргаштанд, хеле бад шудааст. Дирўз ба Тангеме нишастам. Баъди фурсате ронанда сари мошинро ба қафо тоб дод ва аз байни кўчаву паскўчаҳо гузашта, ба қавли худаш «коркунони литсензияро гўл зад». Баъди поён шудан аз мошин ба хотирам як навиштаам омад, ки тахминан 4 моҳ пештар иншо ва дар «Боргоҳи сухан» нашр шуда буд. Зарур донистам, ки онро пешниҳоди шумо хонандагон гардонам. Агар писанд омад, хушам.  »» »»

Ман математик нестам!

Гумон мекунам, ки вақти ҷамъбасти пурсиш фаро расидааст. Пурсиши ман аз саволи арифметикии «Ду ҷамъи ду тақсими ду чанд мешавад?» иборат буд, ки ба он 15 нафар ҷавоб гуфтанд. Аз инҳо 4 нафар ҷавоби дуруст доданд ва ман ҳамаи онҳоеро, ки ҷавоби 3 додаанд, табрик мегўям, зеро ин ҳалли дурусти ин мисоли арифметикӣ аст. Ба онҳое, ки (8 нафар) ҷавоби 2 додаанд, ҳамдардӣ мекунам, зеро ҷавобашон ғалат аст. Ду нафаре, ки гуфтаанд «чанд даркор?» низ қариб ҷавоби дуруст додаанд, аммо ҳолатҳое ҳаст, ки бояд ба савол аниқ ҷавоб дод, вагарна аз имтиҳон нагузаштан мумкин, ки оқибати хуб надорад. 1 нафар бо чӣ сабаҳое ҷавоби онро 1 гуфтааст, ки тамоман хатост. Шояд вай мисли ман дар дарси математика хоб мекардааст…

Акнун бубинем, ки барои чӣ ҷавоби ин савол 3 мешудааст. Аввал ба интонатсия диққат диҳед. Ду ҷамъи дутақсими ду, яъне, ду ҷамъи як аст, зеро дутақсими ду як мешавад. Пас, ду ҷамъи дутақсими ду се хоҳад шуд. Ба ёд оред, ки дар арифметика роҳи ҳалли мисол ҳаст ва чун қоида аввал амали зарбу тақсим, сипас ҷамъу тарҳ иҷро карда мешаванд. Дар мисоли мо мо бояд аввал дуро ба ду тақсим кунем, баъд ба ду ҷамъ кунем. Яъне, 2+(2:2)=2+1=3.

Ба ҳама бурдборӣ мехоҳам ва даъват мекунам, ки дар пурсиши навбатӣ фаъолона иштирок намуда, ҷавоби дуруст ва сазовор диҳанд. Барори кор!

Дар роҳ ба сўи Панҷрўд (аз чап ба рост: Ҳушанг, Абдувоҳид, ман ва Субҳон)

Имсол фурсат даст дод, ки ман аз зодгоҳам деҳаи овозадори Панҷрўд дидан кунам. Дар ин сафар бо аҳли оилаам маро ҳамчунин дўстонам Абдувоҳиди Зевар (муҳаррири маҷаллаи «Чашма», аз Панҷрўд) бо фарзандашон Ҳушанг ва Субҳон Ҷалилов (муҳаррири барномаи «Субҳи Ватан»-и радиои Ватан (106 FM) ҳамроҳӣ карданд. Аксҳои зебо аз ин сафар дар бахши «Аксҳо» ҷой дода шудаанд. Тафсилоти сафарро баъдтар нашр хоҳам кард. Худо нигаҳбони Шумо!

Бо оғози Мусобиқоти ҷаҳонии футбол дар Африқои Ҷанубӣ дар тамоми дунё ид сар шуд, аммо шояд барои мо ин ид як пули пучак ҳам арзиш надошта бошад, зеро мо наметавонем аз футбол ифтихори миллӣ дуруст кунему онро чун ид қабул намоем.
Вақте шаҳомати консерт ва кушодашавии Мусобиқоти Ҷаҳон-2010 оид ба футболро тариқи телевизиор (моҳвора) дар Йоханнесбург дидам, пай бурдам, ки чӣ тавр як халқи дуртарин гўшаи дунё барои сарзаминаш, барои ватанаш, барои халқаш, барои маданияташ ва дар охир барои ранги пўсташ ифтихор мекунад.
Ифтихор мекунад, ки бо вуҷуди бенавоиаш метавонад чунин маъракаи муҳимро қабул кунад, аз 32 давлати дунё ҳазорҳо нафарро ба оғўши худ гирад.
Вақте аз Нелсон Монделла мегуфтанд, дар симои ҳар нафари ин сиёҳпўст ман барандаи ҷоизаи Нобелро медидам. Медидам, ки чӣ тавр ҳамаи онҳо бо Монделла як тану як ҷон ҳастанд, зеро вай рамзи озодӣ ва адолат дар ин кишвар шудааст. Аввалин президенти сиёҳпўст дар Африқои Ҷанубӣ аст ва маҳз вай буд, ки дар соли 1995 мусобиқоти ҷаҳонии регбиро мамлакаташ қабул карда, Африқои Ҷанубиро қаҳрамони ин бозиҳо гардонд. Аз ифтихори онҳо ман ифтихори доштаамро аз ҳаммилатонам ночизу хандадор донистам.
Вақте «Як гол барои саводноккунӣ» дар ин қитъа бо дастгирии FIFA тарҳрезӣ ва амалӣ карда шуду ҳар африқоии гурусна, тани урён, китоб дар бағал мехоҳад ҳарф омўзад, аз 11-солагиву 12-солагии таълим дар мактабҳои худамон ёдам омад. Мактабҳоямонро 12-сола карданӣ ҳастем, аммо як дарси хубе аз футбол чӣ, аз варзиш надорем. Ҳеч ҳамватани мо имкон надорад, ки як голе ба дарвозаи ин африқоиҳои гуруснаи бесавод занад. Задан натавонистан он тараф истад, лоиқи он нестем, ки дар рў ба рўи онҳо ба майдон бароем, зеро то ҳол мо бузургии футболро дарк накардаем, намедонем, ки он бозии рақами яки дунё шудааст.
Ҳамон рўз африқоиҳо дар майдони худ дастаи Мексикаро қабул карданд ва голи аввалини ин мусобиқаро ҳам заданд. Ба назар чунин мерасид, ки онҳо ба майдон баромада, ба меҳмонон нишон доданӣ буданд, ки сазовори қабули ин мусобиқа ва ширкат дар ин бозиҳо ҳастанд.
Ман боварӣ надорам, ки ин мамлакати африқоӣ дар мусобиқа ғолиб меояд, аммо ман барои истодагарӣ, шукўҳмандӣ ва ғайрати ин футболбозон мухлисӣ хоҳам кард. Барои халқе, ки новобаста аз ҳама чиз метавонад, дар майдони сабз пойлуч ҳам бозӣ кунад, танҳо ба хотири он, ки аз ҳаммилати Нелсон Монделла буданашро исбот намояд.
Аммо наметавонам ин ифтихорро ба пуррагӣ бинам, зеро телевизорам ин идро ба тарзе пешкаш мекунад, ки чеҳраи ин мардуми хушбахти имкони аз наздик  тамошо кардани футболро дошта, дар пасманзари рекламаи кадом як нўшокии фантастикии Beg Biear ноаён мешавад. Ҳамватанони ман на аз Монделла хабар доранду на ифтихор аз озодӣ доранду на футболро дуруст мефаҳманд, вагарна масъулини телевизионашон дар дақиқаи 71-уми ҳар вохўрӣ, ки мустақиман пахш мешавад, реклама ва барномаи ахбори кўҳнаро ҷо намекарданд. Ё ин телевизион моли хусусии ширкатҳои рекламадиҳанда аст, ё масъулин бо ин корашон мехоҳанд, ки аз «боло» гап нашунаванд. Бехабар аз он, ки ба ғазаби «боло»-иҳову нафрати «поёниҳо» гирифтор шуданашон аз имкон дур нест.

Мо ба ғайр аз гуфтан, дигар ҳеч коре кардан наметавонем
Ҳама ба мо пушт гардонданд, зеро мо ҳеҷ коре аз дастамон намеояд. Дар рўзҳои сахти сахте, ки ҳеч чиз аз дастамон наомад, фаҳмидем, ки ҳеҷ коре кардан наметавонем, ба ҷуз аз бечоранолӣ. Мегўед, ки ман хато мегўям? Маро ба нотавонии худам мутаҳҳам мекунед? Ба ин айби мондаи шумо розиам, аммо шумо гўед, ки кӣ метавонад дар ҳамин шабу рўз барои миллат, ватан, халқ коре кунад? Чӣ кор?
«Роғун»-ро баҳона карда, роҳи оҳанро бастанд? Бастанд! Ҳоло, ки бо пофишории онҳо тасмим гирифта шуд, дар сохтмони ин нерўгоҳ (иншооте, ки ба ҷуз аз мо ба касе дигар таллуқ доштан наметавонад) ташхис гузаронида шавад, роҳ барои вагонҳои «зиндонӣ» боз нашуд. Касе аз дасташ коре омад? Рафтанд, нишастанд, гуфтанд (ягона коре аз дастамон меояд) ду даст дар бинӣ омаданд. Магар ҳамин тавр нест?
Ду рўз пас аз офат чанд вагони бори худи моро иҷзоат доданд, ки ба манзил расад, мо дар посух ба ғайр аз «раҳмат, ҷаноби олӣ» гуфтан, дигар коре кардан натавонистем. Ин навбат ҳақиқатро ҳатто барои худамон гуфтан натавонистем. Натавонистем гўем, ки бояд ин вагонҳову дигар борҳо ҳам бояд саривақт ба манзил расанд, зеро ҳамсоякишвар бо мо дар ин бора шартнома дорад. Танҳо гуфтан тавонистем, ки роҳбари онҳо хайрхоҳ аст, дар баробари кулфати мо бетараф нест. Аммо натавонистем гўем, ки баъди чанде агар вагонҳои дигар ба манзил нарасанд офати дигар – қиммативу қаҳтӣ, ки аз ҳар офати дигар камие надоранд, ба сари мо ҷабр хоҳанд кард.
Мо фақат метавонем гўем, ки нархи сўзишворӣ дар Душанбе боло рафт. Шояд гўед, ки ҳамин як кор аз дастамон омад, ки нархи сўзишвориро баланд кардем? Ҳамин тавр не? Не, мо на танҳо нархи сўзишворӣ, балки нархи обу ҳавои худамонро наметавонем як танга бо ихтиёри худ болову поён кунем! Барои ин ҳастанд касоне, ки ба ҷои мо «ғамхорӣ» карда, нархнома тартиб медиҳанд. Чунки мо иқтисод чӣ, арифметикаро ҳам наметавонем. Ду ҷамъи дуи дигарон маъмулан панҷ (баъзан чор) шавад, аз мо як, баъзан нол мешавад.
Як нотавонии дигарон дар марз, лекин ҳеҷ нест, ки ба дигарон сироят кунад. Дар марзҳои Тоҷикистон баъди минакорӣ боз арбадаҷўӣ ҳам карданд. Касе, ба ҷуз аз он, ки ба худи мо хабар диҳад, чизе дигар гуфту кард? Накард! Кай? Дар куҷо? Марҳамат, канали телевизиони хориҷии К+ (мо худамон худамонро хабардор кардан наметавонем) иттилоъ дод, ки дар марзи Зафаробод бо Ўзбекистон ду нафар шаҳрванди Тоҷикистонро сарҳадчиёни ўзбек аз хоки кишвари мо даст баста, аз гиребонашон кашон-кашон бурданд. Ба ҷуз аз он, ки ҳамсари ин асир бо нола имдод мехосту бародараш шарҳи ҳол мегуфт, дигар вокунише нашуду нест! Чунки касе чизе кардан наметавонад! Даъвогаре надорем. Мабодо нафареро ба даъво фиристем, худ бо чанд даъвои дигар пас меояд ва Худо медонад, ки баъди омаданаш ў аз мо ҳаст, ё не. Зеро мо наметавонем, ки худиро аз бегона фарқ кунем!
Бемории нобудаеро ба сари мо оварданд, қабулаш кардем, чунки мо наметавонем рад кунем, иммунитет надорем! Наметавонем донем, ки чӣ беморист, ё наметавонанд ба мо фаҳмонанд, ки ин чӣ мариз аст, ки маҳз ба сари мо омадааст. Ҳоло наметавонем кафолат диҳем, ки ин беморӣ то кай дар ҳавои мо мегардаду боз ҷони чанд нафарро се рўз (мегўянд дарозои ин беморӣ ҳамин мўҳлат аст) ранҷ медиҳаду қабз мекунад.
Жириновский пешниҳод кард, ки Тоҷикистонро ба Расия ҳамроҳ карда шавад, ё умуман муносибат бо Душанбе қатъ гардад. Натавонистем дар баробари як аҳмақ сукут кунем. Ягона кори аз дастамон меомадаро кардем. Хеле навиштему гуфтем. Моро на таклифи ҳамроҳ шудан кайфар кард, балки пешниҳоди қатъ кардани муносибат нотавон кард. Тарсидем, ки бе Расия мемурем. Натавонистем хўи бардагиро аз худ дур кунем…
Инак, сарҳади бе ин ҳам дарбастаро расман ба рўямон бастанд. Рў ба раҳми Худо мешинем. Ин кор аз дастамон меояд! Ана боз як коре, ки метавонем кунем, аммо ин кор нест, ин беамалист. Фардо Қирғизистони ошўбдида ҳам марзашро мебандад. Ҳамон Қирғизистоне, ки барои бастани сарҳадаш аз ҷониби Қазоқистон чанд муддат маҷрои обро ба Ҷамбул баст ва қазоқҳо маҷбўр шуданд, ки сарҳадашонро дубора кушоянд. Аммо мо наметавонем обро бандем. Аз дастамон намеояд. Не, мо бисёр ҳам мехоҳем, аммо наметавонем, зеро ҷойе надорем, ки обро нигоҳ дорем, ё сўе надорем, ки маҷрояшро ба он тараф гардонем. Дурустараш, наметавонем, ки ҷойе ё сўе дошта бошем.
Наметавонем фаҳмем, ки чаро ҳамаи ин маҳз ба сари мо, ки наметавонем «Роғун»-ро созем, наметавонем вагонҳоямон аз банд раҳо кунем, наметавонем мардумамон аз офат наҷот диҳем, наметавонем аз фақр бароем, хулас, наметавонем, ки касеро озор диҳем, омадааст. Наметавонем, ки ҳайрон нашавем…
…Ва ҳоло боз шоҳиди чандин нотавониамон хоҳем шуд, ҳамон ҳам агар дар баробари талош барои ҳаёт натавонем нест шавем. Дар акси ҳол наметавонем бинем, ки боз то чӣ ҳад наметавонем коре кунем.