Ману андешаҳоям

Андрей Волос

…Коре, ки бомдод оғоз шуда буд, аллакай дар пешин ба анҷом расид, Амр ибни Лайс, ки фориғболӣ кард, асир афтод. Асири маъруф бо андӯҳ даст ба дуо бардошт ва аз паси панҷа яке аз ҳаммолони худро пай бурд, ки бо бе қарорӣ дар қароргоҳи душман ҳар тараф мегашт. Садояш кард:
— Ман тани танҳо мондам, бо ман бош. Ягон чиз омода кун, ҳар чӣ набошад зиндаам ва бе ғизо наметавонам.
Дили ҳаммол ба ҳоли ҳокими сарнагуншуда сӯхт. Аз куҷое як пора гӯшт пайдо кард, аз сарбозони бегона зарфи оҳанӣ пурсид, хасу хошок ҷамъ кард, чанд дона қайроқсангро паҳлӯи ҳам гузошт, оташ афрӯхт, гӯштро дар зарфи болои оташ монд ва рафт, ки намак ба даст орад.
Дар ин вақт аз куҷое ба назди оташ саге пайдо шуд. Вай барои ба даст овардани устухон сарашро ба даруни зарф халонд, аммо, магар сӯхт, ки фукашро кашид; дастаи зарф, ки ба тарзи амудӣ рост меистод, ба гардани саг банд шуд. Саг вингос зад ва зарфи сӯзонро бо худ бурд.
Ин саҳнаро дида Амр ибни Лайс рӯ ҷониби лашкари душман кард ва хандиду гуфт:
— Дар ҳақиқат тақдир тағйирёбанда ва нопойдор аст: субҳ ошхонаи маро чорсад уштур мекашид, шом онро як саг бурд.
***
Не, Шейзарро суруд гуфтани бародараш ба ҳайрат намеовард. Ҳаминам гап шуд! Дар Панҷрӯд ҳар кас метавонад суруд гӯяд – ҳар нафар! Зеро аз ҳама булбулони хушхон ва хушовози Аҷам дар Панҷрӯди онҳо ҳастанд.
***
— Устод, ба фикри шумо аз ҳама чизи асосӣ барои инсон чӣ аст?
Ҷаъфар «ҳмм» гуфт.
— Ман бо гуфтаи як нафар ба ин саволи шумо ҷавоб мегӯям. Аз як донишманд чунин савол карданд, ҷавоб дод: аз ҳама доди беҳтарин ин фаросати худододӣ аст. «Агар Худо ба одам фаросат надода бошад?» Он вақт чизи асосӣ дониш аст, — гуфт донишманд. «Агар дониш ҳам кам бошад?» Он вақт забони ростгӯ. «Агар ин ҳам набошад?» Он вақт бояд хомӯш буд, — гуфт донишманд. «Агар хомӯш нишастан натавонад?» — пурсид як бадбахте. Он вақт бимир! –дод зад донишманд, чун сабрро аз даст дода буд.
***
— Фарзандам, ман ба ту чунин насиҳате дорам, — Ҳаким як нафас кашид ва зонуи ӯро сила кард. – Медонӣ, баҳои ҳар чизи хубро мешавад, ки бо миқдоре аз чунин чизҳои фачу лач баргардонд. Як аспи хуб сад динор аст – даҳ аспи ношуд ҳам сад динор қимат доранд. Як уштури хуб сад динор ва даҳ шутури бекора ҳам сад динор. Ҳамин хел либосу аслиҳаву зару зевар, аммо фарзандони Одам истисноянд: баҳои як одами хуб ҳазор одами ношуд шуда наметавонад. Инро аз ёд набар!
***
Одамро куштан мумкин нест. Гӯсфанду говро куштан мумкин аст. Мешавад, ки саг, шер, ё ҳар чизи дигареро кушт, боке нест. Аммо агар одам кушта шавад, қонуншиканӣ мешавад. Ҳар касе одам мекушад, гунаҳкор мешавад.
Барои чӣ?
Зеро одам ягона махлуқест, ки Худоро мешиносад.
________________
Аз китоби «Бозгашт ба Панҷрӯд»
Андрей Германович Волос